از برخی حالت‌های نوع دوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خود معشوق پنداری (اروتومانیا)
• هذیان خود بزرگ‌بینی (مگالومانیا)
• خود بیمارانگاری (هایپوکندریا)
• توهم بدبینی
• توهم شکنجه
• توهم جسمی
•  و …

انواع توهم در سالمند

همانطور که گفته شد در توهم، زمانی که محرکی برای ایجاد حس وجود ندارد سالمند دارای حس کاذب است. می‌توانیم این اختلال را به پنج دسته اصلی بر اساس حواس پنجگانه تقسیم بندی کنیم. در ادامه به بررسی این پنج دسته می‌پردازیم.

·توهم بینایی

توهم بینایی معمولا شامل دیدن نورها، اجسام و رنگ‌هایی است که در واقعیت وجود ندارند. دیدن افراد، چراغ‌های چشمک زدن و … که دیگران قادر به دیدن آن‌ها نیستند نمونه‌های دیگری از آن است.

·توهم شنیداری

توهم شنیداری یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است برای افراد سالخورده  به‌وجود آید و یکی از شایع ترین نوع توهم محصوب می‌شود. در این نوع اختلال  افراد حس می‌کنند فردی ماورایی با آن‌ها صحبت می‌کند یا از آن‌ها می‌خواهد کار‌های خاصی انجام دهند. صدا می‌تواند به صورت زمزمه یا بلند، آشنا یا غیر آشنا و به حالت‌های مختلف شنیده ‌شود.

·توهم لامسه

زمانی که سالمند با لمس ‌یا حرکت در بدن مواجه شود به طوری‌که واقعی نباشد دچار توهم لامسه شده است. احساس حرکت حشرات، خزیدن حیوانان و حرکت کردن دستی روی بدن همگی مثال‌هایی از این اختلال است.

·توهم چشایی

در نوع توهم چشایی اعصاب چشایی فرد درگیر می‌شود و مزه‌های غیر واقعی مثل مزه مدفوع و خون را به مغز، گزارش می‌دهد.

·توهم بویایی

درصورت دچار شدن به توهم بویایی، فرد بوهایی را حس می‌کند که دیگران آن را حس نمی‌کنند و معتقدند وجود ندارد. برای مثال بیمار می‌گوید که فلان غذا بوی شیطان می‌دهد یا در اتاق بوی شیطان پیچیده است که در واقعیت وجود ندارد.

علل و تشخیص اختلال توهم در سالمندان

از علل توهم در افراد می‌توان به زمینه‌ی ژنتیکی، سوء استفاده جسمی یا جنسی در دوران کودکی، جراحت و ضربه به ناحیه‌ی سر، مصرف داروهایی با عارضه‌ی توهم‌زایی و… اشاره کرد؛ همچنین گاهی این اختلال بر اثر دیگر مشکلات و بیماری‌های روانی ایجاد میشود.

تشخیص این بیماری تا حد زیادی به ارزیابی بالینی وابسته است که از طریق پیدا کردن ارتباط بین توهمات و اتفاقاتی که پیرامون بیمار صورت می‌گیرد؛ همچنین به دست آوردن تاریخچه‌ی کامل از بروز رفتارهای غیر طبیعی سالمند که توسط روان‌پزشک انجام می‌شود. گاهی نیز ممکن است هنگام بروز اختلال توهم در سالمندان و هذیان، آن را بد روانی (پارافرنی) تشخیص دهند که با پارانویا و روان گسیختگی تفاوت دارد.

علت هذیان گفتن سالمندان چیست؟

توهم یک حالت رویایی است که در افراد مبتلا به اختلالات حسی، عصبی، پزشکی و اختلالات روانی رخ می دهد. متأسفانه با گذشت زمان افراد مبتلا به انواع بیماری ها از جمله ناتوانی های جسمی و ذهنی، برخی بیماری های ارثی یا کسانی که در دوران نوجوانی از مراقبت های مناسب برخوردار نبوده و روزهای پر استرس و پر تشویشی پشت سر گذاشته اند، بیش تر به آسیب و مشکلات روحی از جمله هذیان گفتن در دوران پیری مبتلا می شوند.

اگرچه هذیان به نوبه خود برای آنها بیماری محسوب نمی شود، اما یکی از علائم زوال عقل این است که ابتدا فرد به اختلال های روانی مبتلا می شود که بعد بررسی تمام علائم از جمله هذیان در افراد سالمند، پزشک نوع آن را تشخیص می دهد. برای درمان در بیمارهای غیر حاد با روش های غیر دارویی و در موارد حاد با دارو پیش می روند.

توهمات بینایی می تواند دلایل زیادی داشته باشد، از بیماری های چشمی گرفته تا اختلالات عصبی، متابولیک، استروژنیک، روانی و همچنین علل ناشناخته و مبهم. اگرچه به طور شگفت انگیزی در طب سالمندان مراقبت های طولانی مدت (LTC) رایج است، اما توهمات بینایی یک چالش بالینی ایجاد می کند.

بیماران مسن اغلب تمایلی به پذیرش علائم خود ندارند، زیرا می ترسند به آن ها برچسب بیمار روانی زده شود و در نهایت در بیمارستان روانی بستری شوند. این امر تشخیص دقیق را برای پزشکان دشوار می کند. از آنجایی که درمان بسته به دلیل توهم به طور قابل توجهی متفاوت است، تشخیص دقیق ضروری به نظر می آید.

در توهم بصری شخص جسم خارجی که وجود ندارد را تجسم می کند. البته دلایل فریب زیادی وجود دارد که تعبیر به  واقعیات سوء تعبیر می شود. توهمات بینایی می تواند در انواع اختلالات پزشکی، عصبی، چشمی و روانپزشکی رخ دهد و حتی ممکن است تقریباً در هر بخشی از تاریخ بینایی با ناهنجاری همراه باشند.

توهمات بصری را می توان به دو دسته ساده یا پیچیده طبقه بندی کرد:

انواع ساده عبارتند از فتوپسی (درخشش نور)، خطوط یا اشکال (مانند زوم، زیگزاگ یا دایره) که می تواند چندین رنگ باشد. توهمات ساده در بیماری های چشمی مانند قرار گرفتن در معرض تشعشع یا در شرایطی مانند میگرن، حملات لوب پس سری، نوریت اپتیکال، تومورهای لوب اکسیپیتال یا سایر آسیب های ساختاری رخ می دهد.

با این حال، توهمات بصری پیچیده عموماً به خوبی شکل گرفته و نسبتاً یکنواخت هستند و اغلب شامل حیواناتی با رنگ های روشن و چهره و محیط های دراماتیک می شوند. علل مختلفی مانند زوال عقل، دلیریوم ترمنس، بیماری پارکینسون، سوء مصرف مواد مخدر تفریحی،  تشنج های جزئی پیچیده، اسکیزوفرنی و ناهنجاری هایی مانند توهم هیپنوپومپیک، توهمات پدانکولار،کمای میگرنی، هیپنوپومپیک و سندرم آلیس وجود دارد.

خوشبختانه بسیاری از بیماری های روانی را می توان با داروها درمان کرد مگر در مواردی که هذیان به بیمار و  اطرافیانش آسیب مالی  و جانی برساند و نقش هایی مانند کشتن فرد دیگری یا آتش زدن خانه در سر داشته باشد؛ که در این صورت باید به روانپزشک مراجعه کنید و سالمند تحت درمان قرار بگیرید. زیرا در موارد شدید دمانس ایجاد شده و بیماری هایی مانند آلزایمر، پارانویا و اسکیزوفرنی  نمودار می شود که اگر به موقع درمان نشود منجر به بستری شدن در بیمارستان روانی می شود. در این موارد تا پزشک از بهبود بیمار مطمن نشود به او اجازه مرخصی نمی دهد زیرا ممکن است در بیرون به خود یا اطافیان صدمه ای وارد کند.